Przemówienie ministra spraw Zagranicznych Serbii Nikoli Selakovicia podczas posiedzenia RB ONZ poświęconej działalności UNMIK:

Szanowny Przewodniczący Rady Bezpieczeństwa,

Szanowni członkowie Rady Bezpieczeństwa,

Szanowny Specjalny Przedstawicielu,

chciałbym podziękować Sekretarzowi Generalnemu Organizaciji Narodów Zjednoczonych Panu Guterresowi oraz Specjalnemu Przedstawicielowi Sekretarza Generalnego i Szefa UNMIK Panu Taninowi za przestawione sprawozdanie i za ich wyziłki włożone w realizację mandatu UNMIK. Dziękuje także cyłonkom Rady Bezpieczeństwa za nieustanną uwagę jaką pośwwęcają sprawie Kosowa i Metochii. Republika Serbii wysoko ceni działaność Misji Narodów Zjednoczonych w Kosowie i Metochii i wyraża poparcie dla jej skutecznej działaności, zgodnie z rezolucją Rady Bezpieczeństwa ONZ nr 1244 w niezmniejszonym zakresie, w celu bodowania i zachowania trwałego pokoju, stabilności i bezprieczeństwa w Prowincji.

Pane Tanin,

proszę przyjąć wyrazy naszej wdzięczności za Pana zaangażowanie i otwartą współpracę, jaka nawiązaliśmy w trakcie Pana kadencji.

Pane Przewodniczący,

głębokie ubolewanie i obawy budzi fakt, że sytuacja bezpieczeństwa w Kosowie i Metochii w ninionym okresie była naznaczona rosnącą liczbą różnych ataków i incydentów na tle etnicznym wymierzonych w Serbów, co różnych ataków i incydentów na tle etnicznym wymierzonych w Serbów, co również stwierdzono w Sprawozdaniu; to, że tymczasowe instytucje samorządowe (TIS) w Prisztinie nadal podejmują jednostronne kroki i odmawiają realizacji porozumień osiągniętych w ramach brukselskiego; to, że nadal trwa instytucjonalna dyskryminacja Serbów, ataki na obiekty Serbskiej Xerkwi Prawosławniej i podważanie stabilności gospodarczej serbskich środowisk w Prowincji.

 Jesteżmy świadkami, że codziennie, w tempie przyspieszonym maja miejsce niebezpieczne prowokacji ze strony Prisztiny, które poważnie zagrażają bezpieczeństwu Serbów w Kosowie i Metochii oraz bezpośrednio naruszają porozumienia i ustalenia zawarte w ramach dialogu brukselskiego.

Ostatnie wtargnięcie z użyciem przemocy jednostek tzw. ROSU do północnej części Kosowskiej Mitrovicy w dniu 13 pażdziernika jest dziewiątym tego typu wtargnięciem. Gaz łzawiący, granaty hukowe i nieokiełznana przemoc stają się codziennością Serbów na północy Kosowa i Metochii i należy to natychmiast powstrzymać.

W ostatnim ataku z użyciem broni palnej i środków chemicznych używanych przez siły specjalne Prisztiny w wyniku działania środków chemicznych użytych w interwencji zginęła 71-letnia Verica Đelić, rannych zostało 10 nieuzbrojonych cywilów, a jeden z nich 36-letni Srećko Sofonijević, został ciężko ranny w plecy z karabinu automatycznego. Celem podczas strzelaniny było również trzymiesięczne dziecko, które cudem uniknęłó obrażeń.

Fałszywą wymówką dla ostatnich jednostronnych działań, jak nazwał je Wysoki Przedstawiciel UE do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa Josep Borrell, była walka z przestępczością zorganizowaną i przemyhtem. Panie i Panowie, Serbia zdecydowanie sprzeciwia się zorganizowanej przestępczości i przemytowi, ale członkowie Rady Bezpieczeństwa ONZ powinni wiedzieć, że tak ważny i globalny cel, który wszyscy podzelamy, został cynicznie wykorzystany do zbrojnego ataku na nieuzbrojonych cywilów, który rozpoczął się od wtargnięcia z bronią automatyczną do aptek, w których pacjenci serbskiej oraz innych narodowości zaopatrywani są w niezwykle ważne leki. Na cztery dni przed wyborami samorządowymi w Kosowie i Metochii, w celu zdobycia głosów w niedpowiedzialny i nieludzki sposób, w pełni motywowany celami separatystycznym, obecny reżim TIS wykorzystał leki, od których zależy życie ludzi, by udowodnić swoje stanowisko dot. statusu , które jest sprzeczne z rezolucją Rady Bezpieczeństwa ONZ 1244.

Tylko kilka dni wcześniej kolejna prowokacja ze strony Prisztiny doprowadziła do niebezpiecznego  kryzysu, kiedyh to funkcjonariuszy tzw. jednostki ROSU, uzbrojonych w długą brón palna i wzmocnionych pojazdami opancerzonymi rozlokowano na przejściach administracyjnych między centralną Serbia a Kosowem i Metochią - Brnjak oraz Jarinje - w celu usuwania serbskich tablic rejestracyjnych i zastępowania ich tymczasowymi, tym samym z użyciem przemocy uniemożliwiając swobodny przepływ ludzi.

Wydarzenia te nie obejmuje okres sprawozdawczy najnowszego sprawozdani Sekretarza Generalnego ONZ dot. działalności UNMIK, ale naszym obowiązkiem jest zajęcie się nimi korzystając z okazji, aby wszyscy zrozumieli, jak dramatyczna jest sytuacja na terenie i jak powaźne mogą być konsekwencje jednostronnych działań Prisztiny.

Wtargnięcia ciężko uzbrojonych formacji policyjnych Prisztiny, składających się wiłcznie z Albanńczyków, na północ Kosowa i Metochii, pod różnymi pretekstami i motywami, z użyciem nadmiernej siły, są prowokacjami, które mają niezwykle niebezpieczny potencjał destabilizacji i tak kuż wrażliwego stanu bezpieczeństwa na terenie. Celem ostatnich wtargnięć funkcjonariuszy sił specjalnych Prisztiny na północ Prowincji było sprowokowanie Serbów i dodatkowo zastraszenie jich demonstracją siły, a także sprowokowanie Serbów i dodatkowo zastraszenie ih demonstracją siły, a także sprowokowanie nieprzemyślanej reakcji Belgradu.

Oczywistym jest, że takimi posunięciami Prisztina chce przekreślić 10 lat dialogu, który jest jedynym sposobem  rozwiązania otwartych kwestii. Prowokacje te po raz kolejny potwierdzają że tymczasowe instytucje samorządowe w Prisztinie nie tylko nie zamierzają realizować to wszystko, co uzgodniono w ramach dialogu brukselskiego, ale ich celem jest całkowite zanegowanie dialogu, jako sposobu rozwiązywania problemów. Skuteczną odpowiedzią na brak wiarygodności Prisztiny i jej niebezpieczną grę z ogniem, która może mieć nieprzewidywalne konsekwencje, nie może być wzywanie "dwóćh stron" do konstruktywności i powściągliwości, co od dawna jest manierą w publicznych wystąpieniach niektórych ważnych przedstawicieli społeczności międzynarodowej. Jest tylko jedno żródło destabilizacji, a są to - tymczasowe instytucje samorządowe w Prisztinie - i po wydarzeniach z 13 pażdziernika widć, ze można i trzeba je powstrzymać szybkim i zdecydowanym działaniami społeczności międzynarodowej. Jest teraz całkiem oczywistym , że nie są to już tylko sporadyczne i pojedyncze prowokacje Prisztiny, lecz zorganizowana kampania przemocy dyskryminacji na tle etnocznym wobec Serbów.

Wyrażamy również nasze zaniepokojenie ostatnim małożeniem ceł przez Prisztinę na niektóre produkty pochodzące z centralnej Serbii, które zostało upublicznione 8 pażdziernika. Przypominamy, że jednostronna decyzja Prisztiny o nałożeniu ceł na produkty z centralnej Serbii w listopadzie 2018 roku spowodowała de facto całkowitą blokadę handlową i długotrwały zastój w dialogu Belgradu i Prisztiny. W przeciwieństwie do Prisztiny, która konsekwentnie poprzez jednostronne działania dąży do podnoszenia parier wobec centralnej Serbii, Belgrad wytrwale i konsekwentnie pracuje nad liberalizacją przepływu ludzi, towarów, usług i kapitału, co jest podstawowym celem naszej inicjatywy "Otwarte Bałkany".

Szanowni członkowie Rady Bezpieczeństwa,

W okresie od marca do września roku bieżącego, o którym mowa w najnowszym Sprawozdaniu, przeprowadzono prawie 100 ataków na tle etnicznym wobec Serbów, ich własności prywatnej, obiektów dziedzictwa sakralnego i kulturowego. Wzrostowi częstotliwości ataków towarzyszyło nasilenie się rzemocy na tle etnicznym , której celem są coraz częściej dzieci, osoby starsze, kobiety, nieliczne osoby powracające, jak również cerkwie lub inne obiekty Serbskiej Cerkwi prawosławnej.

W ten sposób systematycznie jest potęgowane wszechobecne poczucie niepewności pozostałych Serbów, ale też są odstraszane potencjalne powracające osoby, którym de facto prezentuje się, że lokalne społeczności albańskie mogą ich bezkarnie atakować i uniemożliwać im powrót do własnych domów.

Najbardzej uderzającym przykładem sytuacji Serbów w Kosowie i Metochii jest sprawa wysiedlonej Dragicy Gašić, która początkiem czerwca ponownie wprowadziła się do swojego mieszkania w gminie Đakovica. W tym mieście, które miejscowi Albańczycy z dumą nazywaja miejscem zabronionym dla Serbów - pani Gašić po powrocie najpierw spotkała się z fizycznymi i werbalnymi atakami mieszkających tam obywateli narodowości albańsiej. Zamiast ochrony, ta ciężko chora kobieta stała się również ofiarą prześladowań instytucji, które urochomiły przeciwko niej lokalne orgny samorządowe i policja. Ponieważ jest to osoba, która jest pierwszą i jedyną Serbką powracającą do Đakovicy po ponad dwudziestu latach, należało spodziewać się, że w tym momencie przynajmniej organizacje ozarządowe będą próbowały bronić jej praw. Wkrótce jednak do działań zmierzających do wygnania pani Gašić włączyły się organizacje pozarządowe z Đakovicy,  w tym te, które otrzymały od międzynarodowych sponsorów fundusze na projekty związane ze wzmacnianiem demokracji i praworządności.

Muszę również wspomnieć o ostatnim ataku na dom jedynej pozostałej Sebki w centrum miejscowości Peć, emerytowanej nauczycielki Rumeny Ljubić, której okna zostały 13 pażdziernika dwukrotnie obrzucone kamieniami w ciągu zaledwie 24 godzin.

Los Dragicy i Rumeny jest przerażającym obrazem rzeczywistego stanu ochrony praw csłowieka, z którym ma do czynienia prawie każdy z ponad 200.000 wygnanych z Kosowa i Metochii Serbów i innych nie-Albańczyków, jeżeli odważą się po ponad dwudziestoletnim okresie powrócić do swoich domów w Prowincji. Przypominam jeszcze raz, że od 1999 tylko około 1,9% wewnętrznie przesiedlonych Serbów i innych nie-Albańczyków na trwale powróciło do Kosowa i Metochii.

Dlatego wierzę, że powyższe zachęci członków Rady Bezpieczeństwa i międzynarodową obecność w terenie do poświęcenia w przyszłości priorytetowej uwagi kwestii powrotu wysiedleńców, co stanowi ważną część mandatu UNMIK na mocy rezolucji Rady Bezpieczeństwa ONZ nr 1244.

Dlatego w szczególności dziękuję Sekretarzowi Generalnemu za utrzymanie tej niezwykle ważnej kwestii w centrum uwagi oraz za onowny apel zawarty we wnioskach jego sprawozdania do stworzenia warunków dla trwałego powrotu osób wewnętrznie wysiedlonych i trwałej reintegracji osób powracających.

Szanowni członkowie Rady Bezpieczeństwa,

Serbskie Sredniowieczne zabytki w Kosowie i Metochii, w tym zabytki, które z względu na swoją wyjątkową wartość, lecz także na stałe zagrożenie są wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa w Zagrożeniu UNESCO, nadal należą do najbardziej zagrożonych zabytków w Europie.

Chciałbym przypomnieć, że na obszarze Kosowa i Metochii znajduje się ponad 1.300 serbskich cerkwi i monasterów. Ataki n serbskie dziedzictwo kulturowe i religijne są jednocześnie atakami na tożsamość Serów w Prowincji i bezpośrednio wpływają na ich poczucie bezpieczeństwa.

Uderzającym przykładem braku szacunku dla serbskich zabytków kulturowych i religijnych w Prowincji jest przypadek monasteri Visoki Dečani. Monaster, który od 2000 roku był kilkakrotnie celem ataków i ostrzałów jest ciągle, ze względu na zagrożenie, chroniony przez siły KFOR. Jest on narażony na szereg wrogich działań, a sprawców nie odstrasza fakt, że jest to zabytek klasy światowej. Pomimo częstych oświadczeń deklaratywnych, nawet uchwalone pięć lat temu orzeczenie tzw. Trybunału Konstytucyjnego TIS w Prisztinie, który potwierdzono własność klasztoru Vosplo Dečani nad obszarem o powierzchni onad 24 hektarów, nnie jest przestrzegabne. Z zadowoleniem przyjmujemy ocenę tej kwestii dokonaną przez Sekretarza Generalnego ONZ w jego sprawozdaniu.

Szanowny Panie Przewodniczący,

 Rpublika Serbii pozostaje poświęcona znalezieniu rozwiązania kompromisowego, zgodnie z rezolucją 1244, które zapewni trwały pokój i stabilność. Głęboko wierzymy, że dialog i realizacja osiągniętych porozumień to jedyny właściwy sposób na rozwiązanie wszystkich otwartych kwestii.

Jako państwo zaangażowane w poszanowanie prawa międzynarodowego i państwo członkowskie Organizacji Narodów Zajednoczonych, Serbia sprzeciwia się próbie stworzenia sztucznej równowagi omiędzy stronami dialogu oraz rlatywizacji odpowiedzialności za działania jednostronne.

Z niepokojem stwierdzamy, że nawe tosiem lat po zawarciu Porozumieni Brukselskiego nie rozpoczęto tworzenia Wspólnoty Gmin Serbskich, chociaż Belgrad wypełnił wszystkie swoje zobowiązania wynikające z tego porozumienia.

Istnieją również liczne i powtarzające się  przykłady naruszania lub utrudniania ze stronu Prisztiny uzgodnień osiągniętych w ramach dialogu w dziedzinie energii, sprawiedlowości, swobody poruszania się i wizyt urzędników.

Jednym z takich przykładoów jest wyrok skazujący Ivana Todosijevicia na dwa lata więzienia, o czym mowa także w sprawozdaniu Sekretarza Generalnego. Porozumienie Brukselskie zostało bezpośrednio naruszone, co zostało stwierdzone również przez przedstawicieli Unii Europejskiej. Swoim postępowaniem Prisztina spowodowała niezmierzone szkody w procesie pojednania w Kosowie i Metochii.

Pomimo interpretacji Komisji Europejskiej, zgodnie z którą jest to naruszenie Porozumienia Brukselskiego, ponieważ Todosijević musiał zostać skazanyu przez skłąd sędziowski, w którym większość stanowiliby sędziowie narodowości serbskiej, Prisztina nadal nie podejmuje żadnych działań w tej sprawie.

Prisztina kontyunuuje również praktykę zakazywania urzędnikom serbskim wjazdu na terytorium Autonomicznej Prowincji Kosowo i Metochia.

Uważamy za bardzo istotne, aby społeczność międzynarodowa, a zwłaszcza Unia Europejska, jako gwarant porozumienia, stanowczo domagała się od tymczasowych instytucji samorządowych w Prisztinie, aby rozpoczęły wdrażanie wszystkich osiągniętych uzgodnień.

Szanowni członkowie Rady Bezpieczeństwa,

Tak jak i do tej pory, Republika Serbii pozostaje w pełni poświęcona rozwiązaniu problemuosób zaginionych, czego dowodem jest jej pełna współpraca z odpowiednimi mechanizmami międzynarodowymi orz udział w pracach Grupy Roboczej ds. Osób Zaginionych. Oczekujemy, że również przedstawiciele tymczasowych instytucji samorządowych w Prisztinie wywążą się ze swoich zobowiązań.

Mając na uwadze powyższe uważamy, że obecdność mięzynarodowa w Kosowie i Metochii, zgodnie z rezolucją Rady Bezpieczeństwa ONZ nr 1244, nadal jest niezbędna. Oprócz UNMIK, duże znaczenie ma rówież obecność siłKFOR, jako głównego gwaranta bezpieczeństwa oraz EULEX - ze względu na zaangażowanie w zakresie praworządności. Chciałbym jeszcze raz podreślić, ,że Serbia w pełni popiera poszanowanie prawa międzynarodowego, kompleksowe wdrożenie rezolucji Rady Bezpieczeństwa ONZ nr 1244 oraz działaność UNMIK w niezmniejszonym zakresie i przy użyciu adekwatnych środkach finansowych, ażeby Misja wypełniała mandat powierzony jej na mocy Rezolucji.

Dziękuję